Met de belofte van aanzien, een goed salaris en een uitdagende werkomgeving, halen deze bedrijven de slimste en meest ambitieuze jonge mensen binnen – waar ze vervolgens aan de slag worden gezet om dezelfde bedrijven nóg groter te maken.

Het opnemen voor het publieke belang is vaak wat ingewikkelder, omdat er geen commerciële markt is om die banen te creëren. Een van de belangrijkste functies van het Moral Ambition Circle programma is dan ook om je te helpen goed uit te zoeken hoe jij met je werk alsnog wél het verschil kan maken.

In deze update stellen we je aan een Circle deelnemer voor die hier het meeste van heeft gemaakt: Michiel Verkoulen. Michiel werkt als consultant in de zorg en is daarnaast actief bij D66. Tijdens de Circle werkte hij een plan uit om zijn expertise en netwerk aan een belangrijke uitdaging te wijden: de groeiende marktmacht van grote bedrijven in bijvoorbeeld de techsector en de farmacie.

“Ik heb een drukke baan en kinderen”, vertelt Michiel. “Dus als ik dit niet had gedaan, had ik waarschijnlijk alleen een gesprekje hier of daar met iemand gehad. De kans dat ik echt op actie was overgegaan, met een duidelijk doel, en zo snel mensen erbij had gevraagd, die was veel kleiner geweest.”

‍

Gezocht: politieke visie op marktmacht

Michiel vertelt hoe hij tijdens het Circle-programma al snel zijn uitdaging vond: “We deden een oefening waar je verschillende grote problemen gaat rangschikken, om erachter te komen voor welk probleem jij je nu moet gaan inzetten. En eigenlijk kwam vanzelf naar boven: dit moet het zijn. Dit vind ik het meest interessant.”

De groeiende marktmacht van grote bedrijven is relevanter dan ooit. Neem bijvoorbeeld de winstmarges die grote farmaceutische bedrijven structureel maken – volgens Michiel een duidelijk teken van een slecht functionerende markt. Door vooral gericht te zijn op veelbelovende patenten en start-ups opkopen dragen deze bedrijven weinig bij aan innovatie, maar kunnen ze toch de prijzen van hun medicijnen blijven opdrijven. Zo noemt Michiel dat hij zijdelings betrokken is bij een aanklacht tegen farmaciegigant Abbvie, dat sinds 2002 maar liefst 195 miljard euro binnenhaalde met exorbitante prijzen voor Humira, ‘het meest lucratieve medicijn ooit’.

Of kijk naar hoe Big Tech bedrijven de markt beïnvloeden en nieuwe toetreders buitensluiten. Omdat marktaandeel voor zoekmachines en sociale mediaplatformen cruciaal is, doen de grote bedrijven er alles aan om daar niks van in te leveren – met alle gevolgen van dien voor de gemoedstoestand van jongeren of het functioneren van de democratie.
‍

‍

Sommigen beginnen de urgentie nu in te zien. De Amerikaanse toezichthouder Federal Trade Commission (FTC) heeft onder voorzitter Lina Khan een waslijst aan rechtszaken tegen techgiganten als Amazon, Meta en Google aangespannen om hun marktmacht in te perken. En in de EU zal de Digital Markets Act (DMA) meer beperkingen leggen op hoe zogeheten ‘poortwachters’ van de digitale wereld de markt kunnen beïnvloeden.

“Het is een goed begin, maar er is meer nodig”, geeft Michiel aan. “Ik vind dat (onze instituties) de afgelopen twintig jaar behoorlijk gefaald hebben in Europa en Amerika. Dat we vrij machteloos hebben toegekeken hoe Facebook en Google en de grote farmabedrijven enorm groot zijn geworden en nu een beetje aan de randjes proberen het water op te dweilen.” 

Volgens Michiel ontbreekt er een moderne visie op wat we van de markt willen en waar de overheid moet begrenzen. “Het is een gebrek aan voorstellingsvermogen”, licht hij toe. “Volgens mij hebben we gewoon niet het gevoel dat we hier iets aan kunnen doen, of een idee van wat we er wél aan zouden kunnen doen. Dáár wil ik bij helpen.”
‍

Niet in een laatje verdwijnen

Michiel heeft ondertussen een groep slimme mensen met energie en motivatie verzameld en een plan opgesteld, dat bestaat uit drie stappen.

Stap één is een probleemanalyse. “Die gaan we niet zelf verzinnen”, aldus Michiel. “We gaan interviews met experts doen, ronde tafels organiseren, boeken en artikelen lezen, en dan dat kernachtig samenvatten.”

Stap twee is een politieke visie schrijven, die de basis kan vormen voor nader debat en als input kan dienen voor nieuwe verkiezingsprogramma’s. Michiel: “In feite het antwoord op wat er uit de probleemanalyse komt: wat vinden we van deze ontwikkelingen? Hoe kijken we daar als sociaal-liberalen tegen aan? En hoe vinden we dat het zou moeten zijn?”

Tot slot gaat de groep concrete beleidsinstrumenten ontwikkelen. “Dat gaat over het helpen creëren van wetsvoorstellen”, vertelt hij. “Maar ook kamervragen bijvoorbeeld, voor zowel Europarlementariërs als Tweede Kamerleden.”

Daarnaast was het voor Michiel belangrijk dat het werk niet in een laatje verdween, legt hij uit: “Ik wil dat iemand er ook iets mee gaat doen, aan het einde. Dus ik heb Joost Sneller (kamerlid D66) en Afke Groen (directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting) gevraagd om mij hier opdracht voor te geven, en dat vonden ze goed. Wellicht dat later ook andere politieke stromingen kunnen aanhaken of profiteren van de input die we ophalen. We staan daar nadrukkelijk voor open.”

‍

Ondanks de taartschep

Volgens Michiel is zijn pad misschien niet typerend voor de lezers van Rutgers boek. Zo waren de deelnemers aan zijn Circle vooral veertigers met veel werkervaring, en hebben de meesten uiteindelijk niet een drastische carrièreswitch gemaakt.

“Eigenlijk zegt het boek dat je als jong en talentvol persoon – voordat je een taartschep hebt – moet kiezen om bijvoorbeeld juist niet voor een groot advocatenkantoor te gaan werken”, vertelt Michiel. “Maar voor ons groepje ging dat niet op: wij waren allemaal al (bijna) veertigers. Eén van ons heeft wel haar baan opgezegd, maar de rest zijn binnen hun werk dingen anders gaan doen en ik doe dit naast mijn huidige werk.”

Voor Michiel was de Circle dus vooral een kans om temidden van zijn drukke leven scherp te krijgen wat hij met zijn morele ambitie wou:

“Voor mij is het een soort vergrootglas geweest: focus op één ding, in plaats van tien. En daarnaast was het een katalysator. Dus misschien was ik hier zonder de Circle ook gekomen, maar dan had het zo een paar jaar langer kunnen duren.”
‍

{{cta}}

‍
De werkgroep van Michiel hoopt in het najaar resultaten te kunnen gaan presenteren. In de tussentijd zijn ze nog op zoek naar een of twee economen of juristen (met ervaring met mededingingsrecht of marktordening) om ze te helpen. Want zolang de mensen met expertise zich alleen bij de machtigste bedrijven melden, is de kans groot dat we als maatschappij blijven verliezen.

‍

‍Meer weten? Neem contact op met Michiel door te mailen naar michielverkoulen@zorgvuldigadvies.nl.